Hoe werkt een gemeentebestuur?

De eerste vergadering van de gemeenteraad vindt plaats begin december 2024; dit is de INSTALLATIEVERGADERING. Dit is anders dan bij de vorige verkiezingen. De nieuwe gemeenteraad zit nu een maand vroeger als het eerst samen.

Tijdens deze zitting leggen alle nieuw verkozen gemeenteraadsleden de eed af en wordt er een voorzitter gekozen. Dit hoeft de burgemeester niet te zijn. Ruim een op drie van de Vlaamse gemeenten heeft ervaring met een ander gemeenteraadslid als voorzitter dan de burgemeester. Op die manier kan de burgemeester een andere rol spelen dan die van moderator van het debat, wat de vergadering ten goede kan komen.

De verkozenen van één lijst of partij vormen een FRACTIE.

Na de eerste vergadering komt de gemeenteraad doorgaans op een vast tijdstip samen. Meestal is dat één keer per maand op een vaste dag (bijvoorbeeld: de derde maandag van de maand). Omwille van specifieke redenen kan de gemeenteraad vaker samenkomen.

Waarover gaan die maandelijkse vergaderingen van de gemeenteraad? Over alles wat van gemeentelijk belang is. Dat klinkt heel erg ruim en dat is het ook. De gemeenteraad bepaalt welk BELEID de gemeente voert. Meer specifiek zijn er een aantal bevoegdheden die de gemeenteraad moet uitvoeren. Bijvoorbeeld het oprichten van ADVIESORGANEN (zoals de jeugdraad), het opmaken van een subsidiereglement (bijvoorbeeld voor jeugdverenigingen) of het uitvaardigen van politieverordeningen (bijvoorbeeld over wildplakken). De gemeenteraad moet zich met heel veel uiteenlopende zaken bezighouden.Daarom worden er in heel wat gemeenten COMMISSIES opgericht. Deze moeten het werk van de gemeenteraad verlichten. In commissies zitten verschillende gemeenteraadsleden, maar niet allemaal tegelijk. Er zijn verschillende commissies over allerhande thema’s. Zo kan er een commissie zijn die zich met vrije tijd bezighoudt (meer bepaald gaat het dan om alles wat met jeugd, sport en cultuur te maken heeft). Of er is een commissie milieu of financiën. Deze commissies bereiden voor hun thema de gemeenteraadszitting voor. Dit betekent dat in de commissie uitvoeriger en grondiger over een door de gemeenteraad te nemen beslissing gediscussieerd kan worden. In de voltallige zitting van de gemeenteraad is daar vaak niet de tijd voor. Dankzij de voorbereidingen in de commissie kan de gemeenteraad dan sneller beslissen.

In principe zijn de vergaderingen van de gemeenteraad en de commissies steeds openbaar. Soms zijn de deuren echter gesloten, bijvoorbeeld wanneer het gaat over personeel. De gemeenteraad neemt beslissingen met een volstrekte meerderheid, dit wil zeggen dat een voorstel aangenomen is wanneer meer dan de helft van de gemeenteraadsleden voor stemmen.